تحقیقات علمی در خصوص شی‌باتر ، درخت Vitellaria paradoxa بومی آفریقا که بیشتر با نام درخت شیا یا شی شناخته می‌شود، عضو خانواده ی ساپوتاسه است. این گیاه به دلیل خواص ضد التهابی و مسکن بودن اززمان‌های دور در طب سنتی در غرب آفریقا (تا کشور مالی در اختر دور ) و بعضی از بخش های شرق آفریقا (از شرق اوگاندا و اتیوپی ) استفاده می شده است.
برخی از نشانه‌ها در طب سنتی نیجریه شامل احتقان بینی، خارش و اولسرها(نوعی بیماری پوستی)، برخی موفقیت ها در درمان کلوئیدهای موجود در محل التیام زخم با درمان های آفریقایی از جمله، شی‌باتر shea butter و روغن مار بوا گزارش شده است. فعالیت های آنتی اکسیدانتی نیز به V. paradoxa ارتباط داده شده است. با توجه به چنین خصوصیاتی، افزایش تقاضا برای هسته ی گیاه شیا و کره ی آن در سالهای اخیر برای اهداف محتلف از جمله استفاده ی خوراکی (بویژه استفاده در شکلات مانند روغن نارگیل ) و استفاده در محصولات دارویی و آرایشی دور از غافلگیرکننده نیست. استفاده از کره ی شیا در درمان پوست به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی آن و تاثیرش در نرم کردن اسکارهای پوست است.
اجزاء تشکیل دهنده:
شی‌باتر shea butter حاوی اسیدهای چربی است که می‌توانند آسیب های پوستی را را بهبود بخشند. این اسیدهای چرب عبارتند از پالمیتیک‌اسید، استئاریک‌اسید، و لینولئک‌اسید. این ماده همچنین حاوی اسیدهای چرب اولئیک‌اسید و اراشیدیک نیز است. شی‌باتر shea butter دارای ترکیبات فنولی نیز هست که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کنند.
دکتر لسلی . اس. بومان:
بررسی اجزای فنولی مغز گیاه شیا نشان دهنده ی حضور کورستین، سینامیک اسید و هشت کاتکین (گالیک اسید، کاتکین، اپی کاتکین، اپی کاتکین اپی گالات، گالوکاتکین، اپی گالوکاتکین، گالوکاتکین گالات و اپی گالوکاتکین گالات) است، که بسیاری از آنها در چای سبز نیز یافت می‌شوند. غاظت این کاتکین ها درV. Paradoxa در مناطق مختلف آفریقا متفاوت است. گالیک اسید به عنوان ترکیب فنلی اولیه شناخته می‌شود که ۲۷ تا ۷۲ درصد کل ترکیبات فنلی یافت شده در مناطق مختلف آفریقا را تشکیل می دهد. الکل های تریپن فعالیت های زیستی مختلفی را از خود نشان می دهند، ترکیبات غیر گلیسریدی اولیه ی شی‌باتر به عنوان الکل های تریپن در نظر گرفته می شوند ( که شامل الفا و بتاآمیرین، لوپئول و بوتیروسپرول هستند).
اثرات ضد التهابی:
در سال ۲۰۱۰ ، آکیشا و همکارانش اثرات بازدارندگی چهار تری‌ترپن استات و چهار تری‌ترپن سینامات استخراج شده از چربی مغز V. paradoxa علیه ترکیب القاء کننده ی التهاب در موش (۱۲-O-tetradecanoylphorbol–۱۳-acetate (TPA) ) را ارزیابی کردند. همه ی ترکیبات آزمایش شده فعالیت ضد التهابی قابل توجهی از خود نشان دادند ( مقدار ID50 بین ۰.۱۵ تا ۰.۷۵ میکرومول / گوش) . لوپئول سینمات بیشترین فعالیت ضد التهابی را علیه ادم ناشی از کاراژینان در پای چپ موش خرما از خود نشان داد. تمام هشت ماده ی آزمایش شده علیه ی آنتی ژن اولیه ی اپشتن بار ویروس (EBV-EA) در سلولهای راجی نیز که برای غربالگری اولیه ی بازدارنده های پروموتر تومور ارزیابی شده بودند اثر بازدارندگی ملایمی نشان دادند. با استفاده از ۷- ۱۲- دی متیل بنزآنتراسن ((DMBA به عنوان آغازگر و TPA به عنوان پروموتر در یک مدل سرطانی دو مرحله ای در موش، پژوهشگران پی بردند که لوپئول سینمات از پیش روی سرطان پوست جلوگیری می کند. انها به این نتیجه رسیدند که تری ترپن ها و تری ترپن استرهای موجود در مغز گیاه شیا و کره ی شیا عوامل ضد التهابی و ضد توموری مهمی هستند.
یک سال بعد، آکیشیا و همکارانش، ترکیب تری آسیل گلیسرول و تری ترپن استر چربی های درخت شیا را در ۳۶ نمونه ی جمع آوری شده از ساحل عاج، غنا، نیجریه، کامرون، چاد، سودان و اوگاندا تشخیص دادند. هیچ تفاوت چشمگیری در ترکیب استرهای تری ترپن گیاهان شرق و غرب آفریقا وجود نداشت. با این وجود، درکل ، چربی های درختان شیا در غرب آفریقا نسبت به شرق آفریقا تری آسیل گلیسرول های با نقطه ی ذوب بالا (مانند اسئاریک- اولئیک- اسئاریک) و استرهای تری‌ترپن بالاتری داشتند.
همچنین در همان سال، اولیتان و همکارانش پی بردند که شی‌باتر shea butter (مانند روغن مار بوا) در مهار رشد فیبروبلاست های طبیعی و کلوئیدی در شرایط IN VITRO موثر است.
در سال ۲۰۱۲ ، ورما و همکارانش، برای ارزیابی خصوصیات ضد التهابی ترکیبات متانولیک کره ی شیا از رده ی سلول مارکروفاژ موشی تحریک شده با لیپوپلی ساکاریدی استفاده کردند. آنها پی بردند که عصاره ی شی‌باتر shea butter با یک رفتار وابسته به دز، سطح نیتریک اکسید، فاکتور نکروز تومور (ALPHA-TNF)، اینترلوکین ۱ و اینترلوکین ۲ را در مایع رویی کشت سلولی کاهش می دهد. علاوه بر این، عصاره ی گیاهی از فسفریلاسیون IkappaB و جابجایی هسته ی NF-kappaB و بیان آنزیم¬های پیش التهابی، نیتریک اکسید سنتاز القاء پذیر ((iNOS و سیکلواکسیژناز ۲ (COX-2) جلوگیری می کند. پژوهشگران فعالیت ضد التهابی عصاره را به اثر بازدارندگی آن بر بیان mRNA، iNOS، COX-2، TNF-alpha، IL-1beta و IL-12 M ارتباط می دهند.
در سال ۲۰۱۴، هونفو و همکارانش، یک مقاله ی مروری منتشر کردند که نشان می داد که پالپ (گوشته ی) شیا سرشار از ویتامین C است و مغز آن حاوی مقادیر زیادی چربی (کره) است که در غذا، داروها و مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می شوند.
لازم به ذکر است که، شی‌باتر shea butter نیز جزء داروهای موضعی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) آتپیکلایر است که در کاهش خارش شدید در افزاد مبتلا به درماتیت آتوپیک ملایم تا متوسط موثر است.
**نتیجه گیری
شی‌باتر shea butter از زمان های دور به دلیل ویژگی های ضد التهابی و مسکن بودن در طب سنتی غرب و شرق افریقا استفاده شده است. چنین استفاده هایی قانع کننده بوده و اغلب پایه ای برای تحقیقات سیتماتیک هستند. به گفته ی محققات، تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده و تحقیقات بالینی برروی فواید احتمالی این ماده بروی پوست نیز کم هستند. داده های موجود و کاربردهای سنتی دلایل مهمی هستند تا تحقیقات بیشتری برروی این ماده ی گیاهی پرطرفدار انجام شود.جهت کسب اطلاعات بیشتر
با کارشناسان ما تماس بگیرید، ۰۲۱ ۲۲۰۵۶۸۴۵ پیج اینستاگرام : _arganole
